Poradniki,  Prawo i rodzina

Urlop macierzyński – komu, ile i kiedy się należy?

W ciągu pierwszych miesięcy życia dziecka obecność matki jest praktycznie konieczna. Przez ten okres nie może ona chodzić do pracy, ponieważ zyskuje zupełnie nowe obowiązki. Płatną, obowiązkową przerwę w pracy, będącą następstwem urodzenia dziecka przez pracownicę określa się mianem urlopu macierzyńskiego.

Komu przysługuje urlop macierzyński?

Z urlopu macierzyńskiego mają prawo skorzystać nie tylko osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, a także rodzice opłacający dobrowolne składki chorobowe. Prawo to przysługuje zarówno w przypadku narodzin dziecka, jak i zatwierdzenia decyzji adopcyjnej. Wymiar lub staż pracy nie ma przy urlopie macierzyńskim większego znaczenia. Oznacza to, że nawet matka posiadająca zatrudnienie na czas określony może z niego skorzystać, jeśli tylko okres ten obejmuje pełną liczbę przysługujących dni wolnych. W przypadku rozwiązania umowy w trakcie świadczenia, do ukończenia 52. tygodnia dziecka można uzyskać wsparcie w postaci zasiłku pieniężnego. Jeżeli natomiast współpraca wygasa po upływie trzeciego miesiąca ciąży, aż do końca porodu umowa ulega przedłużeniu.

Ile trwa podstawowy urlop macierzyński?

Długość urlopu macierzyńskiego uzależniona jest od ilości dzieci urodzonych podczas jednego porodu lub zaadoptowanych w tym samym terminie. Matki posiadające prawo do zyskania wolnych dni mogą skorzystać z 20 tygodni przy jednym dziecku. Dwójka uprawnia do wykorzystania 31 wolnych tygodni, trójka daje do dyspozycji 33 tygodnie, czwórka – 35 tygodni. Piątka lub większa liczba dzieci daje natomiast możliwość wykorzystania aż 37 tygodni urlopu. Warto mieć na uwadze, że aż sześć spośród wszystkich przysługujących tygodni wykorzystać można jeszcze przed porodem. Oprócz przerwy w pełnieniu obowiązków zawodowych, osobom na urlopie macierzyńskim przysługują również wypłacane przez ZUS pieniądze. Wysokość zasiłku wynosi 100 procent wynagrodzenia w przypadku skorzystania z 20 podstawowych dni. Jeżeli po upływie urlopu macierzyńskiego rodzic podejmie także urlop rodzicielski rodzicielski, otrzymuje 100 procent pensji. przez 6 lub 8 początkowych tygodni, po czym zaczyna przysługiwać mu 60 procent tej kwoty. Jeśli natomiast matka od razu zgłosi urlop macierzyński i rodzicielski, przez pełne 52 tygodnie otrzymuje 80 procent pensji.

Kiedy należy się świadczenie rodzicielskie i zasiłek macierzyński?

Od 2016 roku istnieje możliwość otrzymania specjalnego świadczenia rodzicielskiego dla osób, które nie są uprawnione do uzyskania urlopu macierzyńskiego. Wsparcie tego typu wypłacane jest również rodzicom, którym nie przysługiwał wcześniej zasiłek. Przez pierwszy rok życia dziecka, na minimum 1 tys. zł netto wsparcia miesięcznego liczyć mogą osoby bezrobotne oraz pracujące na umowę o zlecenie i dzieło, a także rolnicy i studenci. Nie ma znaczenia ich aktualna sytuacja finansowa, a w przypadku obliczenia na podstawie zarobków kwoty niższej od wymaganej, różnicę dopłaca państwo. Urlop macierzyński pozwala matce dziecka na zrezygnowanie z pobierania pieniędzy i wcześniejszy powrót do pracy, po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego w okresie przynajmniej 14 tygodni po porodzie. W takiej sytuacji pozostałe 6 tygodni obowiązkowych dni wolnych przejmuje ojciec dziecka.

Urlop macierzyński – o czym należy pamiętać?

W przypadku podstawowego, obowiązkowego urlopu macierzyńskiego matka nie jest zobowiązana do składania wniosku. Jedynym wymogiem jest dostarczenie skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka swojemu pracodawcy, bądź też zaniesienia go do ZUS w przypadku opłacania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Natomiast aby przejąć wolne dni matki, ojciec dziecka powinien złożyć w zakładzie pracy tego rodzaju wniosek. Jest on niezbędny także wówczas, gdy rodzice chcą od razu zdecydować się także na urlop rodzicielski, czyli wykorzystać cały wymiar urlopu. Dokument ten pozwala na przekazanie informacji dotyczących okresu, w którym matka posiadająca zatrudnienie będzie wykorzystywała swoje wolne dni. Formularz powinien być dostarczony do zakładu pracy w terminie do 21 dni po porodzie. Oprócz danych pracownika, dziecka i pracodawcy, powinien zawierać także prośbę o udzielenie urlopu, jego początkową i końcową datę oraz termin porodu. Urlopu macierzyńskiego nie można zamienić na żaden ekwiwalent lub zrzec się prawa do niego. Pisemny wniosek zawierający prośbę o jego udzielenie jest potrzebny przede wszystkim do ustalenia wysokości zasiłku. Wysokość przyznanego wynagrodzenia jest bowiem ściśle uzależniona od przewidywanego okresu opuszczenia miejsca pracy.

źródło: zaradnyfinansowo.pl

Fot. ALDE Communication, CC BY-ND 2.0