Obowiązek szkolny a obowiązek nauki

Twoje dziecko kończy szkołę podstawową? Gratuluję! Jednak czy wiesz, że tak naprawdę w tym momencie kończy się jego obowiązek szkolny? Zakrzykniesz: ale jak to! Ano tak to, że nie musi chodzić do szkoły. Ale zanim nastolatek zacznie się z tego cieszyć mam jeszcze coś co podziała jak kubeł zimnej wody: obowiązek nauki istnieje nadal. Jaka jest pomiędzy obowiązkiem szkolnym a obowiązkiem nauki różnica?

Przygotowanie przedszkolne

Wychowanie przedszkolne jest realizowane w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz w innych formach wychowania przedszkolnego.

Art. 31

4. Dziecko w wieku 6 lat jest obowiązane odbyć roczne przygotowanie przedszkolne w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej lub w innej formie wychowania przedszkolnego.

Dz.U.2019.0.1148 t.j. – Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe

Obowiązek ten może być spełniany również zgodnie z art. 36 ust.10 i ust.17 oraz art.37 ustawy Prawo oświatowe.

Obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 6 lat. W przypadku dziecka z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, obowiązek ten rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym dziecko rozpocznie spełnianie obowiązku szkolnego.

Rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi rocznego przygotowania przedszkolnego są obowiązani do:
1) dopełnienia czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej lub innej formy wychowania przedszkolnego;
2) zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia;
3) informowania, w terminie do dnia 30 września każdego roku, dyrektora szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, o realizacji tego obowiązku spełnianego w sposób określony w art. 36 ust. 10 ustawy Prawo oświatowe;
4) zapewnienia dziecku warunków nauki określonych w zezwoleniu, o którym mowa w art. 37 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe – w przypadku dziecka realizującego obowiązek poza przedszkolem, oddziałem przedszkolnym w szkole podstawowej lub inną formą wychowania przedszkolnego.

Obowiązek szkolny

Obowiązek szkolny jest realizowany w szkołach podstawowych. Rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat i trwa do końca szkoły podstawowej, ale nie dłużej niż do 18 roku życia. Na wniosek rodziców naukę w szkole podstawowej może także rozpocząć dziecko, które w danym roku kalendarzowym kończy 6 lat.

Zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe, rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi szkolnemu są obowiązani do:
1) dopełnienia czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do szkoły – dodam, że w przypadku uczęszczania do innej szkoły niż rejonowa rodzic musi poinformować także o tym fakcie szkołę rejonową;
2) zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia szkolne – w tym przypadku może pomóc gmina. Jeśli dziecko do szkoły rejonowej ma odpowiednio więcej niż 3 km dla uczniów klas I–IV szkół podstawowych i 4 km – w przypadku uczniów klas V–VIII szkół podstawowych obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dziecka albo zwrot kosztów przejazdu dziecka środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice, a do ukończenia przez dziecko 7 lat – także zwrot kosztów przejazdu opiekuna dziecka środkami komunikacji publicznej (art. 39 Prawo Oświatowe);
3) zapewnienia dziecku warunków umożliwiających przygotowanie się do zajęć;
4) informowania, w terminie do 30 września każdego roku, dyrektora szkoły podstawowej, w obwodzie których dziecko mieszka, o realizacji obowiązku szkolnego spełnianego w sposób określony w art. 36 ust. 10 lub ust 11 ustawy Prawo oświatowe (zobacz też akapit „Możliwości dla dzieci przebywającymi dłużej poza granicami Polski”).

Obowiązek nauki

Art. 35.

1. Nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18. roku życia.
2. Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia.

Dz.U.2019.0.1148 t.j. – Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe

Co to oznacza? Obowiązek szkolny – według przepisów z 2016 roku – oznacza ukończenie jedynie szkoły podstawowej. Obowiązek nauki stanowi dalszy etap kształcenia na poziomie szkoły ponadpodstawowej lub u pracodawcy. Przy czym ta ostatnia, nauka u pracodawcy, dotyczy zawodówek oraz szkół branżowych, w których stosuje się nauczanie w praktyce. Pracodawca może podpisać z młodocianym dwa rodzaje umów na naukę zawodu. Pierwsza z nich trwa 36 miesięcy i kończy się uzyskaniem tytułu wykwalifikowanego robotnika. Druga – przyuczenie do wykonywania określonej pracy trwającej od trzech do sześciu miesięcy i zaświadczeniem o przyuczeniu do zawodu.

Rodzice dzieci niepełnoletnich, które skończyły szkołę podstawową, muszą na żądanie wójta gminy (burmistrza, prezydenta miasta) na terenie której mieszka dziecko powiadamiać organy gminy/miasta o aktualnej formie spełniania przez dziecko obowiązku nauki (art. 40 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe). To gmina/miasto – zgodnie z ustawą Prawo oświatowe – kontroluje spełnianie obowiązku nauki przez młodzież (w wieku 15 – 18 lat) zamieszkałą na terenie tej gminy. Jeśli nastolatek nie spełnia obowiązku nauki może być wystosowane do jego opiekunów upomnienie, nałożona grzywna, a w przypadku dalszych problemów także skierowany do właściwego Wydziału Rodzinnego i Nieletnich Sądu Rejonowego o wgląd w sytuację rodzinną małoletniego i podjęcie stosownych działań.

A co z edukacją domową?

Dziecko nie musi się jednak uczyć w szkole nawet jednego dnia. Rodzic mam możliwość prowadzenia tzw. edukacji domowej. Rodzic dziecka objętego obowiązkiem szkolnym w szkole podstawowej musi w takim przypadku wystąpić do dyrektora szkoły podstawowej ze swojego rejonu z wnioskiem o wydanie zezwolenia na spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą.

Do wniosku rodzic musi załączyć:

• opinię publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej,
• oświadczenie rodziców o zapewnieniu dziecku warunków umożliwiających realizację podstawy programowej z danego etapu edukacyjnego,
• zobowiązanie rodziców do przystępowania w każdym roku szkolnym przez dziecko do rocznych egzaminów klasyfikacyjnych, które będą stanowiły podstawę wystawienia w szkole ocen klasyfikacyjnych.

Art. 37.

1. Na wniosek rodziców dyrektor odpowiednio publicznego lub niepublicznego przedszkola, szkoły podstawowej i szkoły ponadpodstawowej, do której dziecko zostało przyjęte, może zezwolić, w drodze decyzji, na spełnianie przez dziecko odpowiednio obowiązku, o którym mowa w art. 31 wychowanie przedszkolne ust. 4, poza przedszkolem, oddziałem przedszkolnym w szkole podstawowej lub inną formą wychowania przedszkolnego i obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą.

4. Uczeń spełniający obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą uzyskuje roczne oceny klasyfikacyjne na podstawie rocznych egzaminów klasyfikacyjnych z zakresu części podstawy programowej obowiązującej na danym etapie edukacyjnym, uzgodnionej na dany rok szkolny z dyrektorem szkoły. Egzaminy klasyfikacyjne są przeprowadzane przez szkołę, której dyrektor zezwolił na spełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą. Uczniowi takiemu nie ustala się oceny zachowania. Egzamin klasyfikacyjny przeprowadza się zgodnie z art. 44l egzamin klasyfikacyjny ustawy o systemie oświaty i przepisami wydanymi na podstawie art. 44zb rozporządzenie w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów w szkołach publicznych ustawy o systemie oświaty.

Dz.U.2019.0.1148 t.j. – Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe

Możliwości dla dzieci przebywającymi dłużej poza granicami Polski

w art. 36

10. Obowiązek, o którym mowa w art. 31 wychowanie przedszkolne ust. 4, obowiązek szkolny i obowiązek nauki mogą być spełniane również przez uczęszczanie odpowiednio do przedszkola lub szkoły:
1) za granicą, w tym na podstawie umów międzynarodowych lub porozumień o współpracy bezpośredniej zawieranych przez szkoły, jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej lub w ramach programów edukacyjnych Unii Europejskiej;
2) przy przedstawicielstwie dyplomatycznym innego państwa w Polsce.
11. Obowiązek szkolny i obowiązek nauki mogą być spełniane również przez uczęszczanie odpowiednio do szkoły lub zespołu szkół, o których mowa w art. 8 szkoły i placówki ust. 5 pkt 2 lit. c tiret pierwsze.

Dz.U.2019.0.1148 t.j. – Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe

Dzieci, które dużo podróżują z rodzicami mogą korzystać np. z pomocy i lekcji w Ośrodku Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą. Od 2010 r. ORPEG realizuje projekt edukacyjny „Otwarta szkoła”, który umożliwia prowadzenie lekcji i konsultacji on-line w czasie rzeczywistym (bezpośredni kontakt nauczyciela z Polski z uczniem za granicą). Mogą też uczęszczać do jednej ze Szkół Polskich znajdujących się w 35 krajach świata przy placówkach dyplomatycznych, 402 szkół społecznych czy sekcji polskich w szkołach zagranicznych. Więcej informacji na http://www.orpeg.pl/.

Fot. OakleyOriginals, CC BY 2.0

Stan prawny na dzień: 8.05.2020