Wada mowy, a może naturalny okres w rozwoju dziecka?

Ciągle nie wiesz czy Twój maluch ma prawo jeszcze nie mówić lub zniekształcać wyrazy, nie wymawiać niektórych głosek, czy też powinien już porozumiewać się poprawnie. Zastanawiasz się jednak: „poprawnie dla danego wieku… to znaczy jak?”.

W szkołach rodzenia, a także w szpitalach, zaraz po pojawieniu się dziecka na świecie, młode mamy mają szkolenia dotyczące rozwoju i pielęgnacji swoich dzieci. Nie rozumiem jednak dlaczego tak mało uwagi, albo i wcale, nie poświęca się na edukację z zakresu poszczególnych etapów rozwoju mowy i ewentualnych jego nieprawidłowości. Ogromny niedosyt wiedzy z tego zakresu, z którym się spotykam spowodował, że dziś garść informacji na ten temat.

OKRES MELODII – od urodzenia do 1 roku życia

Jest to etap przygotowania do mówienia. Swoją obecność na świecie noworodek zasygnalizuje nam pierwszym krzykiem. Usłyszymy go zaraz po urodzeniu. Między drugim a trzecim miesiącem życia u niemowlaków pojawia się tzw. głużenie. Są to przypadkowe dźwięki gardłowe, tylnojęzykowe, wybuchowe, pojedyncze lub z samogłoskami. Tu uwaga, głużą też dzieci niesłyszące. Obserwuj zatem, czy Twoja pociecha wodzi oczami oraz odwraca główkę w kierunku źródła dźwięku. Odbiór bodźców słuchowych z zewnątrz to jeden z podstawowych warunków mówienia. Dziecko uczy się przez naśladowanie, żeby mówić musi najpierw usłyszeć.

Około piątego miesiąca maluszek świadomie próbuje powtarzać przypadkowo wypowiedziane przez siebie dźwięki. Zaczyna się okres gaworzenia charakterystyczny już tylko dla niemowląt słyszących.

Mniej więcej w dziewiątym miesiącu dziecko zaczyna rozumieć mowę, to znaczy – kojarzy obraz z wyrazem.

W okresie melodii pojawiają się samogłoski: a, e, i, u. Od około 10 miesiąca życia spółgłoski: t, d, p, b, ś, ć, dź, l, j.

OKRES WYRAZU – od 1 do 2 roku życia

W tym okresie usłyszymy samogłoski: a, o, e, i, u, y oraz spółgłoski: m, f, w, p, b, ź, k, g, n, ch. Dziecko zachwyci nas pierwszymi wyrazami: mama, tata, baba, daj, nie, tak. Ten zasób pojedynczych słów zacznie stawać się coraz bogatszy.

OKRES ZDANIA – od 2 do 3 roku życia

Maluch wypowie już samogłoski nosowe: ę, ą oraz spółgłoski s, z, c, dz. Rzadko, ale jednak u niektórych dzieci może wystąpić: sz, ż, cz, dż. Mowa naszej pociechy ulega dalszemu doskonaleniu. Zaczynają pojawiać się zdania proste, a niekiedy nawet bardziej złożone. Twoja córeczka lub synek już wiedzą jak dana głoska powinna brzmieć, ale jeszcze nie potrafią jej wypowiedzieć. Nie ma powodów do niepokoju, kiedy obserwować będziesz zniekształcenia lub omijanie trudniejszych głosek.

OKRES SWOISTEJ MOWY DZIECIĘCEJ – od 3 do około 6 roku życia

Dziecko trzyletnie powinno wymawiać wszystkie samogłoski, choć czasem nadal mogą być one lekko zniekształcone (narządy artykulacyjne nie są jeszcze wystarczająco sprawne). Poza tym usłyszymy spółgłoski: m, b, p, f, w, ś, ż, ć, dź, ń, k, g, ch, t, d, n, l, j, ł . Trzylatek często zmiękcza s, z, c, dz oraz sz, ż, cz, dż wymawia je jak ś, ź, ć, dź . Głoska r może być zastępowana j lub l, zamiast f czasem występuje ch lub odwrotnie. Jeśli Twoja pociecha nie dopowiada słów, nie zamartwiaj się. Ten etap cechuje jeszcze brak wyraźnych końcówek w wyrazach.

Wymowa dziecka czteroletniego będzie się różniła pod względem dźwiękowym w porównaniu z trzylatkiem. Utrwalają się głoski s, z, c, dz. Twoja pociecha nie powinna już ich wymawiać jak ś, ź, ć, dź. Dużym sukcesem jest pojawienie się głoski r. Jej opanowanie to ogromna radość dla dziecka, w związku z tym często będzie jej nadużywać. Jeśli usłyszysz „mreko” zamiast „mleko” lub „rarka” zamiast „lalka” zachowaj spokój. Takie przekształcenia są typowe dla tego wieku. Brak głoski r w wyrazach na tym etapie też jeszcze nie powinien niepokoić.

Intensywny rozwój mowy nadal trwa. Jeśli więc Twoje dziecko zamienia w dalszym ciągu głoski sz, ż, cz, dż na s, z, c, dz lub na ś, ź, ć, dź to na tym etapie ma do tego jeszcze prawo. Jest to tzw. seplenienie fizjologiczne.

Około 5 roku życia u większości usłyszymy sz, ż, cz, dż, r. Nasze pociechy nie powinny już też mylić głosek podobnie brzmiących ś, s, sz, ć, c, cz, ź, z, ż, c, ć, cz, dz, dź, dż.

Między 5 a 6 rokiem życia dziecko powinno posługiwać się już pełnym zasobem głoskowym oraz płynnie mówić pełnymi zdaniami.

Ten wpis jest wpisem gościnnym. Ta szybka ściąga pomoże Ci zorientować się, co jest naturalnym procesem rozwoju mowy, a co odbiega od tzw. normy. W jednym artykule trudno jednak omówić różnorodne niuanse związane z poprawnością mówienia. Jeśli zatem cokolwiek mimo wszystko jest dla Ciebie niezrozumiałe lub Cię niepokoi, nie wahaj się, skorzystaj z konsultacji logopedycznych. Zapraszam też na blog och-wychowanie.blog.pl , gdzie toczą się dyskusje na wiele tematów nurtujących rodziców. Jeśli artykuł Cię zainteresował zajrzyj też na fanpage bloga Och Wychowanie.

Fot. Jimmie, CC BY 2.0