Czy katolicy mogą obchodzić Halloween?

Każdego roku wśród katolików i innych chrześcijan toczy się dyskusja: czy Halloween to święto satanistyczne, czy raczej świeckie? Czy katolickie dzieci powinny przebierać się za duchy, gobliny, wampiry i demony? Czy strach jest dobry dla dzieci? W tej debacie często ginie historia Halloween, które, dalekie od pogańskiego święta religijnego lub satanistycznego, jest w rzeczywistości chrześcijańską uroczystością mającą prawie 1300 lat. Czy Halloween jest katolickie?

Chrześcijańskie początki Halloween

Samo słowo „Halloween” to skrót od „All Hallows Eve”, czyli wigilii Dnia Wszystkich Świętych. Hallow jako rzeczownik to staroangielskie słowo oznaczające świętego. Jako czasownik oznacza „uświęcić” lub „oddawać cześć jako świętemu”. Zarówno uroczystość Wszystkich Świętych (1 listopada), jak i jej wigilia (31 października) są obchodzone od początku VIII wieku, kiedy ustanowił je papież Grzegorz III w Rzymie. W następnym wieku papież Grzegorz IV rozszerzył je na cały Kościół. Dziś Dzień Wszystkich Świętych jest świętem nakazanym.

Czy Halloween ma pogańskie korzenie?

Pomimo obaw niektórych katolików i innych chrześcijan w ostatnich latach o „pogańskie korzenie” Halloween, w rzeczywistości nie ma na to dowodów. Choć chrześcijanie przeciwni obchodzeniu Halloween często twierdzą, że wywodzi się ono z celtyckiego święta plonów Samhain, pierwsze próby wykazania związku między wigilią Wszystkich Świętych a Samhain pojawiły się ponad tysiąc lat po ustanowieniu Dnia Wszystkich Świętych jako uroczystości powszechnej. Nie ma żadnych dowodów na to, że Grzegorz III lub Grzegorz IV wiedzieli o istnieniu Samhain. Pogańskie święto przestało być obchodzone, kiedy ludy celtyckie przeszły na chrześcijaństwo setki lat przed ustanowieniem Dnia Wszystkich Świętych.

W kulturze chłopskiej Celtów pewne elementy święta plonów – pozbawione jednak pogańskich korzeni – przetrwały, także wśród chrześcijan, tak jak choinka na Boże Narodzenie pochodzi z tradycji przedchrześcijańskich ludów germańskich, nie będąc rytuałem pogańskim.

Zobacz też Halloween w innych częściach świata

Połączenie elementów celtyckich i chrześcijańskich

Niektóre celtyckie elementy Samhain, które nadal pojawiają się w nowoczesnych obchodach Halloween, to palenie ognisk, rzeźbienie rzepy (a w Ameryce – dyni) i zbieranie słodyczy od domu do domu, podobnie jak kolędnicy na Boże Narodzenie. Jednak domniemane „okultystyczne” aspekty Halloween – duchy i demony – mają swoje korzenie w wierzeniach katolickich. Chrześcijanie wierzyli, że w określonych porach roku (Boże Narodzenie jest innym przykładem) zasłona oddzielająca ziemię od czyśćca, nieba, a nawet piekła, staje się cieńsza, przez co dusze w czyśćcu (duchy) i demony mogą być łatwiej widziane. Dlatego tradycja kostiumów na Halloween wywodzi się w równym stopniu, jeśli nie bardziej, z wierzeń chrześcijańskich niż z tradycji celtyckiej.

(Pierwszy) antykatolicki atak na Halloween

Współczesne ataki na Halloween nie są pierwszymi. W Anglii po Reformacji Dzień Wszystkich Świętych i jego wigilia zostały zniesione, a celtyckie zwyczaje chłopskie związane z Halloween zakazane. Święta Bożego Narodzenia i tradycje z nimi związane były podobnie atakowane, a purytański parlament całkowicie zakazał Bożego Narodzenia w 1647 roku. Na północnym wschodzie Stanów Zjednoczonych purytanie zakazali obchodzenia zarówno Bożego Narodzenia, jak i Halloween. Obchody Bożego Narodzenia w Stanach Zjednoczonych zostały w dużej mierze przywrócone przez niemieckich imigrantów katolickich w XIX wieku; irlandzcy katolicy przywieźli ze sobą tradycję Halloween.

Komercjalizacja Halloween

Ciągły sprzeciw wobec Halloween pod koniec XIX wieku był głównie wyrazem antykatolicyzmu i uprzedzeń wobec Irlandczyków w Ameryce. Ale na początku XX wieku Halloween, podobnie jak Boże Narodzenie, zaczęło być mocno komercjalizowane. Pojawiły się gotowe kostiumy, dekoracje i specjalne słodycze, a chrześcijańskie korzenie święta były marginalizowane.

Rozwój filmów grozy, a zwłaszcza slasherów z końca lat 70. i 80., przyczynił się do złej reputacji Halloween, podobnie jak twierdzenia satanistów i wyznawców Wicca, którzy stworzyli mit, że Halloween było ich świętem, przejętym później przez chrześcijan.

(Drugi) antykatolicki atak na Halloween

Nowa fala sprzeciwu wobec Halloween ze strony niekatolickich chrześcijan rozpoczęła się w latach 80., częściowo z powodu twierdzeń, że Halloween to „Noc Diabła”, częściowo z powodu miejskich legend o truciznach i żyletkach w słodyczach, a częściowo z powodu jawnej opozycji wobec katolicyzmu.

Pod koniec lat 90. wielu katolickich rodziców, nieświadomych antykatolickiego podłoża ataków na Halloween, zaczęło również kwestionować Halloween. Ich obawy wzrosły, gdy w 2009 roku artykuł z brytyjskiego tabloidu wywołał plotkę, że papież Benedykt XVI ostrzegał katolików przed świętowaniem Halloween. Mimo że nie było w tym prawdy, alternatywne obchody stały się popularne i pozostają takimi do dziś.

Alternatywne formy obchodów Halloween

Popularną alternatywą katolicką jest Bal Wszystkich Świętych, zwykle odbywający się w Halloween, podczas którego rozdaje się słodycze, a dzieci przebierają się za świętych, a nie za straszydła. W najlepszym wypadku jest to próba „chrystianizacji” już chrześcijańskiego święta. W szkole moich dzieci był bal świętych i aniołów, ale od kiedy dzieci przebierały się nań za diabły – które przecież, zgodnie z prawdą, były kiedyś aniołami – przebieranki zniesiono.

Obawy dotyczące bezpieczeństwa i strachu

Rodzice są w najlepszej pozycji, aby zdecydować, czy ich dzieci mogą bezpiecznie uczestniczyć w Halloween, i w dzisiejszych czasach zrozumiałe jest, że wielu wybiera ostrożność. Rozproszone historie o zatrutych jabłkach i podmienionych słodyczach, pozostawiły pewne obawy. Wszak cały rok uczymy dzieci, by nie przyjmowały słodyczy od nieznajomych. Często przesadzone są obawy o wpływ strachu na dzieci. Niektóre dzieci, oczywiście, są bardzo wrażliwe, ale większość uwielbia straszyć innych i być straszoną, oczywiście w granicach rozsądku. Każdy rodzic wie, że po „Buu!” zazwyczaj następuje śmiech, zarówno ze strony dziecka straszącego, jak i straszonego. Halloween daje dzieciom możliwość doświadczania strachu w kontrolowanym środowisku.

Zobacz Co zrobić, kiedy dziecko boi się halloween?

Podejmowanie decyzji

Ostatecznie to rodzice decydują, czy pozwolić dzieciom uczestniczyć w Halloween. Jeśli zdecydujesz się na to, podkreśl znaczenie bezpieczeństwa, w tym przegląd słodyczy po powrocie do domu, oraz wyjaśnij dzieciom chrześcijańskie korzenie Halloween. Jeśli więc jesteś katolikiem, zanim wyślesz je na zbieranie cukierków, odmówcie wspólnie modlitwę do Świętego Michała Archanioła (tego, co walczył z szatanem i siłami zła!) i wyjaśnij, że jako katolicy wierzymy w realność zła. Połącz wigilię z obchodami Wszystkich Świętych i wyjaśnij dzieciom, dlaczego obchodzimy to święto, aby nie postrzegały go jako „nudnego dnia, kiedy musimy iść do kościoła, zanim będziemy mogli zjeść więcej słodyczy”.

Jeśli Halloween to za zamach na naszą wiarę to słaba ta nasza wiara

Odzyskajmy Halloween dla chrześcijan, powracając do jego korzeni w Kościele katolickim!

Fot. sagesolar