Nawet długie oczekiwanie jest OK

„To moje! Nie to moje! Ja byłam pierwsza! Nie, to ja byłam pierwsza! Wyrwałaś mi to z ręki! Teraz moja kolej! Mamo, kiedy ona skończy…” – znasz to? Nawet rodzice jedynaków znają, bo dziecko nie żyje na bezludnej wyspie i prędzej czy później znajdzie się kompan do zabawy, który przeciąga kopanie ulubioną łopatką w nieskończoność, za długo jeździ na hulajnodze czy bawi się od rana do nocy lalką, akurat tą, którą nasze dziecko też chce. Co zrobić, kiedy dziecko nie chce czekać długo na swoją kolej? Kilka rad od Heather Shumaker, autorki książki „It’s OK Not to Share…And Other Renegade Rules for Raising Competent and Compassionate Kids”.

Jeśli jesteś zmęczony grając sędziego, gdy dzieci sprzeczają się o to, kto dostanie zabawkę, skorzystaj z nowego sposobu podziału opartego na turach (opis metody w artykule: klik). Nauka nie potrwa długo.

„Moja 2- i 4-latka potrafią czekać na swoją kolej” – powiedziała pewna mama.
„Próbowałem z Cameronem powtórzyć kolejnego dnia czekanie na swoją kolej i po skończonej zabawie oddał zabawkę z radością, tak jak mówiłaś!” – potwierdził inny rodzic.
Czekanie na swoją kolej polega na tym, że dziecko decyduje, kiedy kończy zabawę, co jest proste i sprawiedliwe. Ale co się stanie, jeśli twoje dziecko trzyma piłkę lub decyduje, że jego tura będzie baaaaardzo długa?

Kiedy pozwalasz dziecku na podejmowanie decyzji kiedy skończy zabawę, jego tura może trwać zarówno pięć sekund jak i pięć godzin. Czy to nie jest egoistyczne, antyspołeczne i niemiłe zachowanie?

Nie. Nie ma powodu do obaw. Długie tury są OK. W rzeczywistości długie tury powinny być przestrzegane tak samo jak krótkie.

Dzieci bawią się nadzwyczaj długo zabawką, którą chce inne dziecko, przede wszystkim wtedy, gdy nie czuje się bezpiecznie. Czasem trzyma obiekt pożądania tylko po to, by mieć kontrolę lub sprawdzić dorosłego i zobaczyć jak traktujesz słowa „możesz to mieć, aż skończysz”.

Dzieci, które nie mają zaufania do systemu będą miały na początku nauki tendencję do wypaczania metody. Taka sytuacja wydarzyła się w jednej rodzinie, gdy matka początkowo próbowała wprowadzić metodę czekania na swoją kolej. „Próbowałam czekać, aż Emma skończy, ale ona po prostu ściskała w ramionach zabawkę. Nie pozwoliła, by jej siostra rozpoczęła swoją kolej, więc powiedziałem jej, że czas minął i że musi ją udostępnić teraz”. W tym przypadku Emma dowiedziała się, że jej matka tak naprawdę nie myśli tego, co powiedziała na początku. Staraj się nie martwić o to, jak długo każde dziecko bawi się zabawką. Czas nie ma znaczenia dla dzieci. Uczciwość i konsekwencja już ma. Dotrzymuj słowa „możesz mieć samochód dopóki nie skończysz się nim bawić”. Dzieci, które zostały zmuszone do dzielenia się w przeszłości, mogą mieć bardzo długie tury zabawy, ale jeśli zaufają systemowi zaczynają się rozluźniać i robić krótsze sesje zabawowe.

Małe dzieci lubią powtarzalność. Czasami dzieci robią długie tury, by poćwiczyć nowe umiejętności lub gdy są intensywnie czymś zainteresowane. W takim przypadku bardzo koncentrują się na zabawie. Powtarzalność może być nudne dla nas (huśtanie się i huśtanie lub przesypywanie piasku), ale jest to ekscytujące dla nich i odpowiada optymalnemu poziomowi uczenia dzieci.

Łatwo zauważyć, że długie tury mogą być dobre dla dziecka, które właśnie się bawi, ale co z dzieckiem, które oczekuje na swoją kolej? Oczekiwanie uczy umiejętności związanych z opóźnioną gratyfikacją. Aby pomóc dzieciom radzić sobie z długim oczekiwaniu, skorzystaj z poniższych przykładów:

Napisz notatkę: „Ben dostaje samochód, gdy Zach skończy się bawić”
Zrób listę oczekujących.
Lista oczekujących na huśtawkę:
1. Zach
2. Emma
3. Leo
Pozwól dzieciom być zezłoszczonym czy smutnym. Te uczucia są dobre. Pomóż im je zidentyfikować i odpowiednio wyrazić swoje emocje, a następnie przejść (ode mnie: pięknie opisane na blogu Być bliżej).
Zachęcaj dziecko, które czeka, by powiedziało innemu dziecku, jak się czuje. Dzieci, które zbyt długo bawią się zabawką mogą dowiedzieć się, że ich działania wpływają innych.
Zmodyfikować swoje metody, by działaby w miejscach zatłoczonych i przestrzeni publicznej.

Nawet długa tura musi kończyć się kiedy przychodzi pora obiadu, kąpieli, drzemki lub innego ważnego punktu dnia, jednak kiedy jest czas przeznaczony na zabawę musi w nim się znaleźć miejsce na długie tury.

„Kupiłam w pełni metodę pozwalającą na długie oczekiwanie na swoją kolej” – powiedziała matka dwójki dzieci (którzy często opiekuje się także dziećmi swojej siostry). „Co za ulga, gdy nie muszę wprowadzać żadnych limitów czasowych lub przypominać o dzieleniu się zabawką!”

Jakich słów możesz użyć?

Ochrona długiego oczekiwania
Długie czekanie też jest dobre.
– Tak, ona długo bawi się swoją zabawką. Jak skończy ty także będziesz mogła bawić się długo, jak tylko zechcesz.
– Zoe nie musi ci tego oddać, ale możesz jej powiedzieć co teraz czujesz, jak długo czekasz.
– Powiedz jej, że jesteś zmęczona czekaniem! Możesz jej powiedzieć, ze czekałaś cały poranek to sprawia, że jesteś zła.
– Chodź, zrobimy listę kolejkową.
– Zobacz, jesteś zaraz za Dannym. Twoje imię jest tu, na górze.

Dzielenie się w miejscu zatłoczonym lub przestrzeni publicznej
– Drabinka jest dla wszystkich.
– Tu jest dużo innych dzieci. Dziś musimy robić krótkie tury, by każdy miał możliwość zabawy.
– W domu możesz długo się czymś zajmować. W muzeum jest inaczej, tu panują inne zasady.
– Twoja kolej się skończyła. Jeśli chcesz jeszcze się bawić, musisz ustawić się na końcu kolejki i poczekać aż inni skończą swoją turę.

Heather Shumaker jest autorką książki „It’s OK Not to Share…And Other Renegade Rules for Raising Competent and Compassionate Kids” (Tarcher/ Penguin, 2012). Obecnie jest ona dostępna w trzech wersjach językowych: angielskiej, chińskiej i rosyjskiej. Jeśli podobał wam się artykuł Heather dajcie znać – autorka zastanawia się czy warto by było przetłumaczyć publikację także na język polski.

Tekst źródłowy: What to do about Loooong Turns?

Fot. David Amsler, CC BY 2.0